Chỉ có 21% DNNVV Việt tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu
Với xu hướng toàn cầu hóa hiện nay, việc tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu sẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp (DN) tận dụng được thế mạnh của mình, qua đó, mang lại nhiều lợi ích lớn cho nền kinh tế.
Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ KH&ĐT), hiện Việt Nam có khoảng 518.000 DN hoạt động, trong đó khoảng 97% là DNNVV. Để tạo điều kiện cho khối DN này phát triển, thời gian qua, rất nhiều chính sách thuận lợi đã được áp dụng, trong đó đáng chú ý là Luật Hỗ trợ DNNVV đã được Quốc hội thông qua vào năm 2017, với rất nhiều chính sách hỗ trợ cụ thể, tạo cơ hội cho khối DNNVV phát triển và tham gia vào chuỗi giá trị.
Bên cạnh những ưu đãi về chính sách, bối cảnh kinh tế trong nước cũng đang tạo nhiều thuận lợi cho khu vực DNNVV tham gia vào chuỗi giá trị. Trong số đó, phải nói đến việc Việt Nam đã thu hút được 320 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Trong số các dự án FDI đầu tư vào Việt Nam, có rất nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới cũng đưa ra những chính sách liên kết, tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV tham gia chuỗi giá trị của DN mình như Samsung, Canon, LG,… Cùng với đó, có nhiều DN lớn trong nước cũng tạo thuận lợi cho các DNNVV tham gia chuỗi giá trị như Tập đoàn TH True Milk, Thaco...
Trong năm 2017, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 213,77 tỷ USD, đứng thứ 25 trên thế giới. Cũng trong năm này, rất nhiều ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam có sự tăng trưởng bứt phá như: Dệt may; linh kiện điện tử; rau quả... Qua đó thấy rằng, cơ hội cho DNNVV liên kết với các DN FDI, DN lớn trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu là rất nhiều. Song, tận dụng được cơ hội hay không lại là một câu chuyện khác. Bởi, thực tế hiện nay mới chỉ có 21% DNNVV Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu; trong đó, ở những khâu có giá trị gia tăng cao như: R&D, chế biến, phân phối (bán lẻ) và marketing khối DN này vẫn chưa tham gia được, hoặc mức độ tham gia còn rất thấp.
Nói về nguyên nhân của thực trạng này, bà Bùi Thu Thủy - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cho rằng, các DN sản xuất kinh doanh theo mô hình chuỗi chưa phát huy hết tiềm năng trong các khâu để tạo ra giá trị gia tăng cao nhất với chi phí thấp nhất. Đặc biệt, sự liên kết giữa các DN còn chưa chặt chẽ. Thiếu vắng các DN trong ngành công nghiệp hỗ trợ. Khối DN lớn, DN FDI và DNNVV vẫn “đang đi theo hai đường thẳng song song. Không phải DN lớn và doanh nghiệp FDI không muốn hợp tác, nhưng có gì đó trong cơ chế, cách làm, thực thi không thể giải quyết được bài toán này”.
Một trong những nguyên nhân nữa, theo các chuyên gia, là vì DNNVV trong nước chưa đáp ứng được tiêu chuẩn của các doanh nghiệp FDI về công nghệ, thời gian, nguồn nhân lực… Bên cạnh đó, các DNNVV đa số có nền tài chính mỏng, việc tiếp cận vốn, tài trợ thương mại còn hạn chế, do vậy, khiến cho việc tham gia và tham gia sâu vào chuỗi giá trị của khối này gặp nhiều khó khăn.
DNNVV cần nỗ lực tận dụng cơ hội
Tại hội thảo “Tham gia chuỗi giá trị: Cơ hội cho doanh nghiệp nhỏ và vừa” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức hồi tháng 5/2018 vừa qua, GS- TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, cho rằng, có rất nhiều cơ hội cho DNNVV liên kết với các DN FDI, DN lớn trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tuy nhiên, DNNVV có tận dụng được cơ hội này hay không, điều đó phụ thuộc vào chính bản thân các DNNVV, cũng như các chính sách của Chính phủ, chính sách của các DN FDI và DN lớn trong nước.
Vậy, muốn tham gia vào chuỗi giá trị, trước hết, bản thân các DNNVV phải nỗ lực, tận dụng cơ hội thông qua việc đầu tư đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng đội ngũ lao động, xây dựng chiến lược kinh doanh, thương hiệu và từng bước tích tụ vốn để tăng năng lực sản xuất, năng suất lao động và năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, lãnh đạo DN phải tiếp cận với tư duy quản lý theo hướng hiện đại, coi trọng chất lượng và hiệu quả; xây dựng lòng tin với đối tác và gây dựng uy tín của DN, từng bước tạo chỗ đứng trong chuỗi cung ứng sản phẩm và tiến tới là tham gia sâu trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Cùng với đó, Chính phủ cũng cần đưa ra những chính sách khuyến khích DNNVV tham gia chuỗi giá trị; khuyến khích các DN FDI, DN lớn tạo điều kiện cho DNNVV tham gia vào chuỗi giá trị. Và đặc biệt là nhà nước cùng các Bộ, ngành, địa phương và các hiệp hội cần phối hợp tốt với nhau để thúc đẩy chuỗi liên kết này./.
Quỳnh Anh
