Một điều rất lạ, có những chuyện xảy ra mới gần đây thôi, nhưng nhiều người già lại nhanh quên, thậm chí có hàng loạt phim nổi đình, nổi đám mà truyền hình quốc gia phát xa xả hàng đêm, hay đáo để, ấy vậy mà chỉ sau vài ngày đã quên tên phim, quên luôn cả diễn viên dù họ quá nổi tiếng, có vẻ như xem chỉ để xem thế thôi. Vậy nhưng, cũng chính người già ấy, lại nhớ như in rất nhiều phim cách đây đã trên dưới 40 năm, đại loại như: Chiến sĩ tình báo Deanov trong phim “Trên từng cây số”; Diễn viên Chánh Tín, phim “Ván bài lật ngửa”; Diễn viên Thế Anh trong phim “Nổi Gió”… 

Nhiều người thoát ly ra ngoài, giờ trở lại quê, gặp lại bà con, bạn bè trang lứa, sau những câu thăm hỏi xã giao thì mọi người chỉ khơi lại chuyện cũ cách đây mấy mươi năm. Họ hoài niệm về những ngày thơ ấu, về tuổi học trò với thày giáo làng khó tính; về những buổi trưa hè nắng như đổ lửa gánh lúa về kho và cảnh lụt lội mất mùa với những đêm ra đồng bắt cá, đơm tôm; những đêm trăng, sao vằng vặc thoảng nghe tiếng sáo diều vi vút và cả khi máy bay Mỹ dội bom ì ùm xuống miền quê yên bình. Mấy bác già nơi thành phố thì không thể quên được cái thời cả lũ bạn cùng góc phố chạy theo tàu điện leng keng; cùng nhau trèo cây hái sấu suốt dọc đường Bà Triệu. Họ nhớ về thuở học trò, cùng cha mẹ tránh bom đi sơ tán nơi vùng quê Kinh Bắc… Gặp nhau sau mấy chục năm, tất cả ký ức như ùa về, nhắc lại chuyện xưa mà không ít người xúc động, rưng rưng.

Bọn trẻ bây giờ với biết bao ước mơ phía trước, hối hả sống, hối hả làm, sao có thể hiểu được nỗi niềm của người già, nghe người già hoài niệm. Nói về chuyện này, tôi bỗng nhớ đến một câu chuyện của người bạn. Ông kể: Mới hôm qua thôi, chúng tôi - những người đã bước qua phân nửa cuộc đời trò chuyện với nhau, bảo rằng sau này già nữa sẽ vào viện dưỡng lão để có bầu, có bạn. Nói vui là vậy, nhưng cũng vì thấy người già bây giờ cô đơn lắm. Cái cô đơn thăm thẳm như thể họ đang sống đây, nhưng tâm tư ở miền xa lắc nào. Như bố ông trước khi mất, bảo mơ thấy xóm ngoại, thấy những người quen biết ngày xưa đến tìm gọi bố theo cùng.

Hạnh phúc của tuổi già là giữ được sức khỏe

Hình như, chỉ có phần đời cũ mới neo lại trong lòng, mới khiến cho người già cảm thấy hạnh phúc, mới là không gian họ thuộc về. Tôi đã trò chuyện với nhiều người già trong thành phố, thế nào rồi cũng dẫn về câu nói mở đầu hồi ức, rằng “hồi đó…”. Tôi nhớ mãi câu chuyện của một cựu chiến binh đã từng xông pha nơi lửa đạn, ông say mê nói, hào hứng kể về quãng đời trai trẻ chinh phục đại ngàn Trường Sơn, đôi lúc lại cao hứng hát vang bài ca “Mưa rừng”…, những câu chuyện của người già cứ ôm trọn trăm năm, như những kho báu vô tận trong lớp lớp người của mong manh vĩnh hằng.

Bạn tôi vừa mới về quê một tuần, mà tin từ làng trên, xóm dưới trong khoảng ngắn thời gian ấy đã có năm cụ già qua đời. “Thôi thì cũng xem như là mãn nguyện, các cụ đều sống thọ trên dưới tuổi 80…” - bạn bùi ngùi sau mỗi lần đi viếng. Tôi không định nghĩa được khái niệm “mãn nguyện” trong cuộc đời một người già, chỉ biết rằng, họ rất ít khi để con cháu biết những nỗi niềm trong lòng. Một lần khác về thăm quê, khi lên xe trở về thành phố, ông thấy gia đình cô chú và cậu con trai ra tiễn mà lòng ông trào dâng cảm xúc, như tìm về khoảnh khắc xưa, bồi hồi. Lại nhớ bà ngoại tôi, cho đến ngày cuối cùng vẫn không một lời trách móc, dù năm tháng cuối đời, đứa con trai duy nhất nuôi bà không bằng tình yêu thương. Như dì tôi, dù con cái có lỗi lầm thế nào vẫn lặng lẽ bao dung, ngày nhắm mắt vẫn chỉ mong cháu con an vui, hạnh phúc. Như mẹ tôi hay muôn triệu người mẹ, người bà khác trên cuộc đời này, nước mắt chỉ chảy xuôi…

Hôm trước, tôi thắt lòng ngồi nhìn một người già khóc. Ðó là lần bà nấu cháo gà bắt xe buýt đi thăm cháu nội đang ốm nằm bệnh viện, nhưng con trai không cho vào nhà. Trời mưa lất phất chân cầu, người con trai ra đón mẹ, quay đầu xe chở thẳng về nhà bà ở ngoại ô. Lý do là ngày xưa cưới con dâu, bà phản đối nên “giờ thăm làm gì…”. Tôi không biết khi làm điều đó với mẹ già, người con trai ấy có nhớ mình đã được sinh ra, nuôi lớn, chăm bẵm yêu thương như thế nào. Cuộc đời của anh nếu không phải là mẹ cho, mẹ vất vả cưu mang lo lắng từng chút một thì bây giờ ra sao? Nước mắt người già không cạn đâu, dù cho cuộc đời của họ đã khóc nhiều như thể bây giờ “hết nước mắt”.

Chỉ có những khúc sông là cạn, như lòng người… Người già là của trăm năm. Sống một cuộc đời can trường rồi họ sẽ trở về tâm hồn mong manh như trẻ nhỏ. Dễ buồn, dễ giận, dễ tổn thương, dễ khóc lắm và cũng cần được quan tâm, dỗ dành. Trường học hay trường đời đều không có môn đức nghiệp dạy cách làm cho người già được an vui, hạnh phúc. Chỉ có trái tim mỗi người phải tự biết tìm cách học lấy và thực tập cho chính mình. Phải học từng ngày, cho trăm năm…

Ngọ Mai Hương